|
||||
|
PATENT HAKLARININ KORUNMASI HAKKINDA KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMENİN UYGULAMA ŞEKLİNİ GÖSTERİR YÖNETMELİKTE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK TASLAĞI
Madde 1- 05.11.1995 tarihli ve 22454 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 551 Sayılı Patent Haklarının Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Uygulama Şeklini Gösterir Yönetmeliğin beşinci kısmının başlığı biyoteknolojik buluşlar olarak değiştirilmiş ve kısım başlığı altında Yönetmelik metnine aşağıdaki 52, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 60, 61, 62, 63, 64 ve 65 inci maddeler eklenmiştir.
Beşinci Kısım
Biyoteknolojik Buluşlar
Tanımlar
Madde 52- Biyoteknolojik buluşlar, biyolojik materyalden oluşan ya da biyolojik materyal içeren bir ürünle veya biyolojik materyalin üretildiği, işlendiği ya da kullanıldığı bir işlemle ilgili buluşlardır.
Biyolojik materyal, genetik bilgi içeren ve kendi kendine üreyebilen ya da bir biyolojik sistemde üretilebilen herhangi bir materyaldir.
Bitki çeşidinin tescili için gerekli olan koşulları tamamen karşılayıp karşılamadığına bakılmaksızın, bilinen en alt düzeyin tek bir botanik sınıfı içindeki herhangi bir bitki grubu:
a- belirli bir genotip veya genotipler kombinasyonundan kaynaklanan özellikleri göstermesi ile tanımlanabiliyorsa,
b- bahsedilen özelliklerden en az birini göstermesi suretiyle diğer bitki gruplarından ayrılabiliyorsa ve
c- değişmeden üretilebilmeye uygunluk açısından bir birim olarak değerlendirilebiliyorsa
bitki çeşidi olarak adlandırılır.
Bitki veya hayvan üretmek için kullanılan usul, çaprazlama ya da seçme gibi tamamen doğal bir olaydan oluşuyorsa esas olarak biyolojik (önemli ölçüde biyolojik esaslara dayanan) bir işlemdir.
Mikrobiyolojik işlem, mikrobiyolojik materyal içeren ya da mikrobiyolojik bir materyalle gerçekleştirilen ya da sonucunda mikrobiyolojik materyal oluşan herhangi bir işlemdir.
Patentlenebilir Biyoteknolojik Buluşlar
Madde 53- Aşağıda sayılan biyoteknolojik buluşlar patentlenebilir:
a- doğal ortamından izole edilen veya daha önceden doğada var olduğu halde teknik bir işlemle üretilen biyolojik materyal,
b- teknik uygulanabilirliği belirli bir bitki çeşidi veya hayvan ırkı ile sınırlandırılmayan bir buluşla ortaya çıkan bitki veya hayvanlar
c- mikrobiyolojik ya da diğer teknik bir işlem veya bir bitki çeşidi ya da hayvan ırkı olmamak koşuluyla bu tür bir işlemle elde edilen bir ürün.
Biyoteknolojik Buluşların Patentlenebilirliğinin İstisnaları
Madde 54- Kanun Hükmünde Kararnamenin 6 ncı maddesi uyarınca:
a- insan klonlama işlemleri,
b- insan eşey hattının genetik kimliğini değiştirme işlemleri,
c- insan embriyosunun sınai ya da ticari amaçlarla kullanılması,
d- insan ya da hayvanlara önemli bir tıbbi fayda sağlamaksızın, hayvanlara acı çektirebilecek genetik kimlik değiştirme işlemleri ve bu işlemler sonucu elde edilen hayvanlar
ile ilgili biyoteknolojik buluşlar patentlenemez.
İnsan Bedeni ve Öğelerine ilişkin Buluşlar
Madde 55- Oluşumunun ve gelişiminin çeşitli aşamalarında insan bedeni ve bir gen dizisi veya kısmi dizisi de dahil olmak üzere insan bedeninin öğelerinden birinin basit keşfi patentlenebilir bir buluş değildir.
Bir gen dizisi veya kısmi dizisi de dahil olmak üzere insan bedeninden izole edilen ya da başka bir teknik işlem sonucunda üretilen bir öğe, yapısı bu öğenin doğal olanıyla aynı olsa dahi, patentlenebilir bir buluş olabilir.
Gen Dizilerinin Sanayiye Uygulanabilirliği
Madde 56- Bir gen dizisinin veya kısmi dizisinin sanayiye uygulanabilirliği patent başvurusunda açıklanmalıdır.
Nükleotit ve Amino Asit Dizilerine İlişkin Patent Başvuruları ile ilgili Gereklilikler
Madde 57- Bir patent başvurusunda nükleotit veya amino asit dizileri açıklanıyor ise tarifname, bu konuda Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı’nın yürürlükte olan standartlarına uygun bir nükleotit ve amino asit dizi listesi de içermelidir.
Enstitü, başvuru unsurlarına ek olarak, birinci fıkraya uygun hazırlanmış dizi listesinin Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı’nın yürürlükte olan standartlarına uygun bir veri taşıyıcısında verilmesini isteyebilir. Bu durumda, veri taşıyıcısında kayıtlı bilginin yazılı dizi listesi ile aynı olduğuna dair bir beyan verilmelidir.
Dizi listesi başvuru yapıldığı sırada birinci fıkraya uygun olarak verilmemekle birlikte tarifnamenin içinde açıklanmış ise, birinci fıkraya uygun olacak şekilde hazırlanan dizi listesi başvuru tarihinden sonra verilebilir veya düzeltilebilir. Bu durumda, başvuru sahibi, verilen veya düzeltilen bu listenin başvurunun kapsamını aşmadığına ilişkin beyanını sunmalıdır.
Başvuru tarihinden sonra üçüncü fıkra uyarınca verilen dizi listesi, tarifnamenin bir parçası olarak değerlendirilmez.
Biyolojik Materyalin Tevdi Edilmesi
Madde 58- Bir buluş, kamu tarafından ulaşılamayan ve ilgili teknik alandaki bir uzman tarafından buluşun uygulanmasına yeterli olacak şekilde patent başvurusunda anlatılamayan bir biyolojik materyalle ilgiliyse veya bu materyalin kullanımını içeriyor ise, aşağıdaki koşulların yerine getirilmesi halinde, buluşun Kanun Hükmünde Kararnamenin 46 ncı maddesine uygun olarak açıklandığı kabul edilir:
a- biyolojik materyalin bir örneğinin, Milletlerarası Anlaşmalara uygun olarak kurulmuş veya Enstitünün tanıdığı yetkili bir tevdi kuruluşuna, başvuru tarihinde veya daha önce verilmesi,
b- başvurunun ilk halinin, biyolojio materyalin özellikleri ile ilgili başvuru sahibince ulaşılabilir bilgileri içermesi,
c- tevdi kuruluşunun ve tevdi edilen biyolojik materyalin erişim numarasının, patent başvurusunda belirtilmesi ve
d- biyolojik materyalin başvuru sahibinden farklı bir kişi tarafından tevdi edilmesi durumunda; tevdi eden kişinin adı ve adresinin patent başvurusunda belirtilmesi ve bu kişinin, tevdi edilen biyolojik materyale patent başvurusunda atıf yapma konusunda başvuru sahibini yetkilendirdiğine ve tevdi edilen materyalin bu Yönetmeliğin 60 ncı maddesine göre kamunun erişimine sunulması konusunda koşulsuz ve feshedilemez bir şekilde rıza gösterdiğine ilişkin bir belgenin Enstitüye sunulması.
Bu maddenin birinci fıkrasının c bendi ve uygun durumlarda d bendindeki bilgiler, ilk önce dolan süre geçerli olmak üzere, aşağıdaki sürelerde verilmelidir:
a- başvurunun yapıldığı tarihten veya varsa rüçhan tarihinden itibaren onaltı ay içinde, bu süre içinde sunulamaması halinde ise, başvurunun yayınlanması için gerekli teknik hazırlıkların tamamlanmasından önce,
b- Kanun Hükmünde Kararnamenin 55 inci maddesinin üçüncü fıkrasına göre başvurunun yayımlanması talebinin yapıldığı tarihe kadar,
c- Kanun Hükmünde Kararnamenin 67 nci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca başvuru dosyasının incelenmesine ilişkin bir hakkın oluştuğu konusunda Enstitü’nün başvuru sahibine yaptığı bildirimden itibaren 1 ay içinde.
Bu bilgilerin Enstitü’ye verilmesiyle, tevdi edilen biyolojik materyalin bu Yönetmeliğin 60 ıncı maddesine göre kamunun erişimine sunulması konusunda başvuru sahibinin koşulsuz ve feshedilemez bir şekilde rıza gösterdiği kabul edilir.
Uzman Atanması
Madde 59- Başvuru sahibi, bu Yönetmeliğin 60 ıncı maddesine göre erişimin, numunenin sadece talepte bulunanın atadığı bir uzmana verilmesiyle gerçekleşeceğini, başvurunun yayımlanması için gerekli teknik hazırlıkların tamamlanmasına kadar Enstitü’ye bildirebilir. Bu atama kapsamındaki erişim;
a- patentin verilmesi kararının yayımlanmasına kadar veya,
b- başvurunun reddedilmesi veya geri çekilmesi veya geri çekilmiş sayılması durumlarında başvuru tarihinden itibaren 20 yıl süreyle
geçerli olacaktır.
Aşağıdakiler bir uzman olarak atanabilir:
a- Talepte bulunanın, talep yapıldığı sırada, atanmasının başvuru sahibince onaylandığını ispatladığı gerçek bir kişi,
b- Enstitü’nün uzman olarak kabul ettiği gerçek bir kişi.
Uzmanın bu Yönetmeliğin 60 ıncı maddesi kapsamındaki yükümlülükleri, patentin koruma süresinin bitimine kadar veya başvurunun reddedilmesi, geri çekilmesi veya geri çekilmiş sayılması durumlarında birinci fıkranın b bendinde belirtilen sürenin bitimine kadar başvuru sahibine taahhüt ettiğine dair bir beyan atamaya eklenir. Burada talep sahibi üçüncü kişi olarak kabul edilir.
Biyolojik Materyale Erişebilirlik
Madde 60- Bu Yönetmeliğin 58 inci maddesine göre tevdi edilen biyolojik materyal, patent başvurusunun yayımlandığı tarihten itibaren talep üzerine herkesin ve bu tarihten önce de Kanun Hükmünde Kararnamenin 67 nci maddesinin ikinci fıkrasına göre başvuru dosyasını incelemeye yetkili bulunan herkesin erişimine açık olacaktır. Bu Yönetmeliğin 59 uncu maddesine tabi olarak, bu erişim, talepte bulunan kişiye bu biyolojik materyalin bir örneğinin verilmesiyle gerçekleşir.
Biyolojik materyalin bir örneği, talepte bulunan kişinin, başvuru veya patent sahibine, patent başvurusunun reddedildiği, geri çekildiği, geri çekilmiş sayıldığı ya da koruma süresinin bittiği tarihe kadar, başvuru veya patent sahibi feragat ettiğini açıkça belirtmedikçe, bu biyolojik materyali ya da bundan türetilen herhangi bir biyolojik materyali üçüncü şahıslara vermeyeceğini ve bu materyali yalnızca deneysel amaçlı kullanacağını taahhüt etmesi koşuluyla verilir.
Talepte bulunan, biyolojik materyali zorunlu lisans kapsamında kullandığı sürece, bu materyalin yalnızca deneysel amaçlı kullanımı konusundaki taahhüt uygulanmayacaktır.
İkinci fıkranın hükümlerinin uygulanması ile ilgili olarak; türetilmiş biyolojik materyal, tevdi edilen materyalin buluşun gerçekleştirilmesinde esas olan özelliklerini taşımayı sürdüren herhangi bir materyal anlamındadır. İkinci fıkrada belirtilen taahhüt, türetilmiş biyolojik materyalin patent işlemleri için gerekli olan herhangi bir tevdisine engel oluşturmaz.
Birinci fıkradaki talep, Enstitü tarafından kabul edilen bir formla Enstitü’ye yapılır. Enstitü bu formda, tevdi edilen biyolojik materyale ilişkin bir patent başvurusunun yapıldığını ve talepte bulunanın veya bu Yönetmeliğin 59 uncu maddesine göre talepte bulunanın atadığı uzmanın bu materyalin bir örneğini almaya yetkili olduğunu onaylar. Bu talep, patentin verilmesinden sonra da Enstitü’ye yapılır.
Enstitü, beşinci fıkrada belirtildiği şekilde onaylanan talebin bir kopyasını tevdi kuruluşuna ve başvuru veya patent sahibine gönderir.
Enstitü, Yönetmeliğin 58, 59 ve 60 ıncı maddeleri uyarınca tanıdığı tevdi kuruluşlarının ve uzmanların listesini Resmi Patent Bülteni’nde ilan eder.
Biyolojik Materyalin Yeniden Tevdisi
Madde 61- Yönetmeliğin 58 inci maddesine göre tevdi edilen biyolojik materyal, tanınan tevdi kurumunda erişilebilir olmaktan çıkarsa; bu materyalin Patent İşlemleri Amacıyla Mikroorganizmaların Tevdi Edilmesinin Uluslararası Kabulü Konusunda Budapeşte Anlaşması’na uygun şekilde yeniden tevdi edilmesi ve yeni tevdinin alındığına ilişkin tevdi kuruluşu tarafından verilen belgenin bir kopyasının yeni tevdinin yapılmasından itibaren dört ay içinde patent başvurusu veya belgesinin numarası belirtilerek Enstitü’ye gönderilmesi halinde, bu erişimin hiç kesintiye uğramadığı kabul edilir.
Biyoteknolojik Buluşa İlişkin bir Patentten Doğan Hakların Kapsamının Sınırları
Madde 62- Kanun Hükmünde Kararnamenin 73 üncü maddesi göz önüne alınmaksızın, çiftçinin kendi işlediği arazisinde, patent sahibi tarafından ya da onun izniyle satılan ya da başka bir ticari yolla sağlanan patentli bir ürün ile yaptığı üretim sonucunda ortaya çıkan üründen elde edeceği üretim materyalini, yine kendi işlediği arazisinde yapacağı yeni üretimler için kullanabilme hakkı vardır. Bu hak, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nın yeni bitki çeşitlerine ait ıslahçı haklarının korunması ile ilgili mevzuatına tabidir.
Kanun Hükmünde Kararnamenin 73 üncü maddesi göz önüne alınmaksızın, çiftçinin, patent sahibi tarafından ya da onun izniyle satılan ya da başka bir ticari yolla sağlanan patentli damızlık ya da diğer hayvan üreme materyalini, tarım amaçlı kullanma hakkı vardır. Bu hak, çiftçinin tarım etkinliğini sürdürme amacıyla hayvan ya da diğer hayvan üreme materyalinin üretilmesini kapsar. Ancak bu hak, ticari üretim faaliyeti amaçlı bir satışı kapsamaz.
Koruma Kapsamı
Madde 63- Bir buluşun sonucu olarak belirli özelliklere sahip olan bir biyolojik materyale patent ile sağlanan koruma, o biyolojik materyalden üreme veya çoğaltma yoluyla türetilen aynı özelliklere sahip, aynı veya farklılaşan formdaki herhangi bir biyolojik materyali de kapsar. (Koruma kapsamı geniş)
Bir buluşun sonucu olarak belirli özelliklere sahip olan bir biyolojik materyalin üretilmesini sağlayan bir işleme patentle sağlanan koruma, bu işlem yoluyla doğrudan elde edilen biyolojik materyali ve bu biyolojik materyalden üreme veya çoğaltma yoluyla türetilen aynı özelliklere sahip, aynı veya farklılaşan formdaki diğer biyolojik materyalleri de kapsar. (Usul patenti)
Genetik bilgi içeren ya da genetik bilgiden oluşan bir ürüne patentle sağlanan koruma, 55 inci maddenin 1 inci fıkrası hükmü saklı kalmak kaydıyla, ürünün dahil edildiği ve genetik bilgiyi içeren ve genetik bilginin fonksiyonunu yerine getiren bütün materyalleri de kapsar.
Koruma Kapsamının Sınırları
Madde 64- Patent sahibi tarafından veya onun izni ile dünyanın herhangi bir yerinde piyasaya sunulmuş olan patentli bir biyolojik materyalin uygulanmasının kaçınılmaz bir sonucu olan üreme veya çoğaltmanın sonucunda elde edilen biyolojik materyal, bu materyalin sonradan başka üreme veya çoğaltma amacı için kullanılmaması kaydıyla, 63 üncü maddede belirtilen korumanın kapsamı dışında kalır. (Koruma kapsamı çok geniş)
Karşılıklı Zorunlu Lisans
Madde 65- Bir ıslahçının, önceki bir patenti ihlal etmeden, bir bitki çeşidi hakkını elde edememesi veya bu hakkı kullanamaması halinde, patentli buluşun inhisari olmayan kullanımı için uygun bir bedelin ödenmesi karşılığında zorunlu lisans talep etme hakkı vardır. Böyle bir lisansın verilmesi durumunda, patent sahibinin de korunan çeşidin kullanımı için kendisine makul şartlarda bir karşılıklı lisans verilmesini talep etme hakkı vardır.
Bir biyoteknolojik buluşa ilişkin patentin sahibinin, önceki bir bitki çeşidi hakkını ihlal etmeden, bu patent hakkını kullanamaması halinde, korunan bitki çeşidinin inhisari olmayan kullanımı için uygun bir bedelin ödenmesi karşılığında zorunlu lisans talep etme hakkı vardır. Böyle bir lisansın verilmesi durumunda, bitki çeşidi hakkı sahibinin de korunan buluşun kullanımı için kendisine makul şartlarda bir karşılıklı lisans verilmesini talep etme hakkı vardır.
1 inci ve 2 nci fıkralarda belirtilen lisanslar için başvuru sahipleri:
a- patent sahibine veya bitki çeşidi hakkı sahibine sözleşmeye dayalı bir lisans elde etmek için başvurduklarını ama sonuç alamadıklarını;
b- korunan bitki çeşidiyle veya patentle korunan buluşla kıyaslandığında, sonraki buluşun veya bitki çeşidinin, büyük ölçüde ekonomik yarar sağlayan önemli bir teknik ilerleme gösterdiğini
ispatlamalıdırlar.
Madde 2- Aynı Yönetmeliğin “Son Hükümler” başlıklı mevcut beşinci kısmı altıncı kısım olarak değiştirilmiştir. 52 nci madde 66 ncı, 53 üncü madde 67 nci ve 54 üncü madde de 68 inci madde olarak değiştirilmiştir.
Yürürlük
Madde 3- Bu Yönetmelik yayımlandığı tarihte yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 4 - Bu Yönetmelik hükümlerini Enstitü Başkanı yürütür.